1. Dlaczego warto szukać alternatywy
Mastitis pozostaje najkosztowniejszą chorobą w produkcji mlecznej i odpowiada za > 75 % zużycia antybiotyków na fermach – co rodzi presję anty-biotykooporności i koszty wynikające z utylizacji mleka.
2. Czym jest nanosrebro
Srebro w skali nano (<100 nm) ma kilkukrotnie większą powierzchnię aktywną niż cząstki mikro, co przekłada się na szybsze uwalnianie jonów Ag⁺ o szerokim działaniu bakteriobójczym, wirusobójczym i przeciwgrzybiczym.
3. Mechanizm ochrony wymion
- Uszkodzenie ściany komórkowej patogenów – jony Ag⁺ destabilizują błony i blokują transport elektronów.
- Hamowanie DNA/RNA – wiązanie z grupami -SH inaktywuje polimerazy.
- Przerwanie biofilmu – nanosrebro penetruje macierz polisacharydową, utrudniając kolonizację strzyku.
- Synergia z innymi składnikami – np. olejek cynamonowy + AgNP wykazuje działanie bakteriobójcze wobec Streptococcus agalactiae Frontiers.
4. Dowody naukowe
| Badanie | Model | Stężenie AgNP | Kluczowy wynik | Źródło |
|---|---|---|---|---|
| In-vitro na izolatach mastitis | S. agalactiae, S. uberis i in. | 5 ppm | ↓ ≥ 50 % przeżywalności patogenów | PMC |
| Olejek cynamonowy + AgNP | Hodowla S. agalactiae | n/d | Całkowita eradykacja przy sub-MIC | Frontiers |
| Pre/post-dipping z Ag/Cu NP | Test in-vitro | 50–200 ppm | Statystycznie istotne ograniczenie E. coli i S. aureus | Academia |
5. Korzyści dla hodowcy
- Ograniczenie stosowania antybiotyków → brak konieczności utylizacji mleka (okres karencji)
- Niższe SCC → premie za mleko wyższej klasy.
- Lepszy dobrostan – szybsze gojenie strzyków, mniej bólu.
6. Podsumowanie
Nanosrebro stanowi obiecujący element programu prewencji mastitis, łącząc silne działanie przeciwdrobnoustrojowe z niską toksycznością i brakiem ryzyka pozostałości antybiotykowych w mleku. Ze względu na dynamiczne zmiany regulacyjne zaleca się współpracę z lekarzem weterynarii i wybór preparatów z pełną dokumentacją badań bezpieczeństwa.
